ارائه برنامه اشتغال دولت در قالب تبصره ۱۸ لايحه بودجه سال ۱۳۹۷، بيانگر آن است که دولت به خوبي به بحرانهاي بيکاري و نيز احتمال وخيمتر شدن، واقف است. تصوير اجمالي پيشنهاد اوليه برنامه اشتغال دولت ذيل تبصره ۱۸ با فرض در اختيار داشتن ۱۷,۴ هزار ميليارد تومان از محل اصلاح قيمت حاملهاي انرژي، در کنار حدود ۶ هزار ميليارد تومان پيشبيني مانده منابع قانون توسعه و ايجاد اشتغال پايدار در مناطق روستايي و عشايري در ترکيب با منابع تجهيز شده از محل تسهيلات نظام بانکي و تسهيلات صندوق توسعه ملي به شرح جدول زير است.
علاوه بر اين جدول ذيل بند ج تبصره ۱۶، برنامه اشتغال حمايتي دولت پيشنهاد شده که پيشبيني ميشود اشتغال حدود ۸۰ هزار نفر را در پي داشته باشد.
برنامههاي اشتغال دولت در سال ۱۳۹۷ (ميليارد ريال)
|
تعداد اشتغال
(هزار نفر)
|
آورده بخش
خصوصي
|
تسهيلات بانکي و تسهيلات صندوق توسعه ملي
|
منابع عمومي
|
جمع کل
منابع
|
کمک بلاعوض دولت
|
يارانه سود تسهيلات در سال ۱۳۹۷
|
جمع منابع
عمومي
|
مسکن
|
۳۰۰
|
۰
|
۶۲۵۰۰
|
۱۵۰۰۰
|
۸۸۳
|
۱۵۸۸۳
|
۷۸۳۸۳
|
حمل و نقل درون شهري
|
۲۲,۳۸
|
۱۹۷۰۰
|
۴۵۲۰۰
|
۳۱۶۵۰
|
۱۰۳۹
|
۳۲۶۸۹
|
۹۷۵۸۹
|
حمل و نقل برون شهري
|
۲,۷۵
|
۱۰۱۶۰
|
۵۱۴۴۰
|
۰
|
۰
|
۰
|
۶۱۶۰۰
|
سياستهاي فعال بازار کار
|
۲۲۱
|
۰
|
۳۰۰
|
۸۶۹۰
|
۳۳
|
۸۷۲۳
|
۹۰۲۳
|
طرحهاي اشتغالزايي خرد
|
۴۱,۸
|
۰
|
۷۸۰
|
۱۴۱۲
|
۲۰
|
۱۴۳۲
|
۲۲۱۲
|
طرحهاي بخش کشاورزي
|
۶۷
|
۰
|
۱۰۳۰۴۸
|
۰
|
۳۵۲۵۷
|
۳۵۲۵۷
|
۱۳۸۳۰۵
|
صنايع کوچک و خوشههاي صنعتي اشتغال زا
|
۷۴,۵۵۲
|
۲۶۱۱
|
۲۱۶۸۵,۵
|
۰
|
۵۷۸,۳
|
۵۷۸,۳
|
۲۴۸۷۴,۸
|
تکميل طرحهاي نيمه تمام صنعتي
|
۵۱,۵۱۵
|
۵۹۹۰۴
|
۲۵۶۷۳
|
۰
|
۶۵۵
|
۶۵۵
|
۸۶۲۳۲
|
حوزه گردشگري
|
۱۷۳
|
۹۱۰۹۶
|
۳۶۵۶۸
|
۱۲۱۶۲
|
۹۴۱۷
|
۲۱۵۷۹
|
۱۴۹۲۴۳
|
جمع کل
|
۹۵۴
|
۱۸۳۴۷۱
|
۳۴۷۱۹۴
|
۶۸۹۱۴
|
۴۷۸۸۲
|
۱۱۶۷۹۶
|
۶۴۷۴۶۱
|
برنامه توسعه اشتغال در بخش مسکن شامل موارد زير است:
- کمک به احياء بافتهاي فرسوده (شامل ۱۰۰ هزار واحد مسکوني در سال ۱۳۹۷ و ۴۰۰ واحد مسکوني تا پايان سال ۱۴۰۰)
- کمک به تامين مسکن روستايي و اجتماعي (شامل ۵۰ هزار واحد مسکوني شهري و ۵۰ هزار واحد مسکوني روستايي در سال ۱۳۹۷ که تا پايان سال ۱۴۰۰ جمعاً به ۴۰۰ واحد مسکوني خواهد رسيد).
برنامه توسعه حمل و نقل درون شهري شامل جايگزيني و نوسازي حدود ۹۴هزار دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبکه حمل و نقل درون شهري است. برنامه توسعه حمل و نقل برون شهري شامل جايگزيني و نوسازي ۱۲۳۰۰ دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبکه حمل و نقل برون شهري است. اشتغال اين برنامهها به واسطه افزايش تقاضا براي کارخانه هاي توليدکننده وسايط نقليه تامين خواهد شد.
برنامه اشتغالزايي دولت در قالب سياستهاي فعال بازار کار، شامل موارد زير است:
- طرح کارورزي دانشآموختگان دانشگاهي (آموزش عملي و مهارتي براي ۱۰۰ هزار نفر از فارغالتحصيلان دانشگاهي بيکار در واحدهاي پذيرنده به مدت ۴ تا ۶ ماه).
- معافيت حق بيمه سهم کارفرما براي استخدام جوانان دانشآموخته دانشگاهي (پرداخت حق بيمه سهم کارفرما به تامين اجتماعي بابت جذب فارغالتحصيلاني که دوره کارورزي را گذرانده و يا به عنوان شغل اولي مستقيماً جذب بنگاه ميشوند).
- پرداخت يارانه دستمزد براي استخدام جوانان در مناطق کمتر برخوردار (پرداخت ۳۰ درصد از حداقل دستمزد توسط دولت به کارفرماياني که جوانان بيکار را حداقل به مدت يک سال در مناطق کمتر برخوردار جذب نمايند).
- کمک به ايجاد نهادهاي خصوصي در راستاي تکميل زنجيره ارزش و توسعه صادرات (تهيه طرح مداخله در فعاليتهاي اقتصادي منتخب به منظور تکميل زنجيره توليد و صادرات).
- طرح ملي توسعه کسب و کارهاي نوآورانه و شتابدهندهها (راهاندازي ۸۰۰ کسب و کار نوآورانه و حمايت از تشکلهاي غيردولتي فعال در زمينه توسعه کارآفريني و نظارت بر کانونهاي کارآفريني).
برنامه اشتغال طرحهاي خرد و اشتغال حمايتي (موضوع بند ج تبصره ۱۶) شامل موارد زير است:
- طرح اشتغال حمايتي (اين طرح شامل آموزش، کاريابي، کارورزي، هدايت شغلي و کمک به تامين سرمايه کار سرانه براي اشتغال افراد بازمانده از تحصيل، معلولان مستعد تحت پوشش، معتادان بهبود يافته، زنان سرپرست خانوار، فرزندان خانوادههاي تحت پوشش نهادهاي حمايتي، فرزندان بيسرپرست ترخيص شده و مددجويان مستعد تحت پوشش نهادهاي حمايتي است).
- طرح اشتغال عمومي کاربر در مناطق محروم (اين طرح شامل شناسايي و اجراي پروژههاي کاربر زيربنايي در سطح خرد و کوچک با همکاري و مشارکت جوامع محلي در اجراي پروژههاست، به نحوي افراد که شاغل در حين اجرا پروژه شاغل شده و پس از اتمام پروژه از طريق فرصتهاي شغلي ناشي از اجراي طرح، امکان اشتغال پايدار خواهند داشت).
- ساماندهي و توسعه مشاغل خانگي براي جوانان و زنان خانهدار (اين طرح شامل ارتقاء توانمندي متقاضيان مشاغل خانگي، توسعه فعاليتهاي پشتيباني و شبکهاي، توسعه بازار عرضه و فروش محصولات مشاغل خانگي، فعاليتهاي اعتمادسازي براي افزايش تجارت الکترونيکي است).
- تامين مالي خرد با رويکرد بانکداري پيوندي (اين طرح شامل شناسايي روستاهاي هدف طرح توسط تسهيلگر يا عامل اجرا و فراهم نمودن زمينههاي ايجاد گروههاي خوديار و آموزش و ظرفيتسازي گروه و رسيدن به مرحله بانکپذيري و دريافت تسهيلات از بانک کشاورزي است).
برنامههاي توسعه اشتغال در بخش کشاورزي شامل ۳ طرح به شرح زير است:
- طرح توسعه گلخانه (اين طرح شامل توسعه ۳ هزار هکتار فضاي گلخانهاي براي توليد انواع محصولات کشاورزي است که نيازمند تامين تجهيزات و فنآوري جديد به منظور افزايش راندمان توليد است. اين طرح در سال ۱۳۹۷ به اعتباري معادل ۴۵ هزار ميليارد ريال نياز خواهد داشت که در صورت اجرا پيشبيني ميشود ۳۳ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد شود. متوسط هزينه ايجاد هر فرصت شغلي حدود ۱۳۶ ميليون تومان برآورد ميشود.
- پرورش ماهي در قفس (بر اساس مطالعات مقدماتي شرکت نروژي "رفا" ظرفيت پرورش ماهي در قفس در سه استان شمالي و ۴ استان ساحلي جنوب کشور بالغ بر ۹۱۰ هزار تن برآورد گرديد. در سال ۱۳۹۷ سرمايهگذاري به منظور توليد ۱۰۰ هزار تن ماهي در قفس به ميزان بالغ ۱۸ هزار ميليارد ريال در نظر گرفته شده است که از اين ميزان مبلغ ۱۸۰۰ ميليارد ريال سهم آورده و مبلغ ۴۸۶۰ ميليارد ريال يارانه سود کارمزد از سوي دولت براي تجهيز مبلغ ۱۶۲۰۰ ميليارد ريال منابع بانکي است. که در اين صورت پيشبيني ميشود ۱۴هزار فرصت شغلي جديد با متوسط هزينه ۱۱۶ ميليون تومان براي ايجاد هر فرصت شغلي، ايجاد شود).
- صنايع تبديلي و تکميلي کشاورزي (با توجه به ظرفيت توليد سالانه بالغ بر ۱۰۰ ميليون تن محصولات کشاورزي در کشور نياز مبرم به پيشبيني و توسعه صنايع تبديلي و تکميلي بخش احساس ميگردد. با تامين منابع مالي مورد نياز در قالب تسهيلات بانکي ميتوان در طي سال ۱۳۹۷، نسبت به سرمايهگذاري به ميزان ۲۶,۶ هزار ميليارد ريال جهت ايجاد ظرفيت فرآوري و نگهداري توليدات کشاورزي و بازسازي و نوسازي واحدهاي کارگاهي موجود اقدام نمود که ضمن حفظ و تداوم ظرفيتهاي موجود بالغ بر ۳.۶ ميليون تن افزايش فرآوري محصولات کشاورزي، ايجاد و تثبيت اشتغال به ميزان ۲۰ هزار نفر نيز حاصل خواهد شد. بر اين اساس، متوسط هزينه ايجاد هر فرصت شغلي جديد حدود ۱۳۳ ميليون تومان برآورد ميگردد. علاوه بر اهدف کمي فوق، اجراي برنامه صنايع تبديلي و غذايي، تاثير مستقيم در کاهش ضايعات محصولات کشاورزي، افزايش صادرات و ارزش افزوده بخش کشاورزي، افزايش درآمد کشاورزان، افزايش ماندگاري محصول و مديريت تنظيم بازار محصولات کشاورزي در راستاي تامين امنيت غذايي جامعه خواهد داشت).
برنامههاي توسعه اشتغال در حوزه صنعت شامل ۲ طرح به شرح زير است:
- برنامه اشتغال در حوزه صنايع کوچک و خوشههاي صنعتي اشتغالزا. اجراي اين برنامه منتهي به ايجاد ۷۴,۵ هزار فرصت شغلي جديد تا پايان سال ۱۳۹۷ خواهد شد.
- برنامه تکميل طرحهاي نيمه تمام صنعتي خاتمه ۹۷ بخش خصوصي در ۵ رشته فعاليت اشتغال زا. طرحهاي مشمول اين برنامه شامل ۱۹۷۱ طرح در ۳۱ استان کشور است که اجراي آن در سال ۱۳۹۷ حدود ۵۱,۵ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد خواهد کرد.
برنامههاي اشتغالزايي دولت در حوزه گردشگري شامل موارد زير است:
- برنامههاي جذب گردشگر (هدف از اين برنامه افزايش تعداد گردشگران در سال ۱۳۹۷ به ۹۰۵۰۰ نفر است. طرحهاي اصلي ذيل اين برنامه عبارتند از: کمک به ايجــاد اقامتگاههاي بومگردي، مطالعات و آموزش گردشگري، الکترونيکي و مجازيکردن خدمات گردشگري، فعاليتهاي بازاريابي و تبليغات گردشگري و کمک به ايجاد دفاترخدمات مسافرتي)
- سرمايهگذاري در حوزه گردشگري (اين برنامه معطوف به کمک به پروژههاي زيرساختهاي گردشگري در ۷۱۷ پروژه ايست که بالاي ۵۰ درصد پيشرفت فيزيکي دارند. عمده اين پروژهها عبارتند از ۲۰ هتل ۵ ستاره ، ۲۶ هتل ۴ ستاره، ۱۵۰ هتل ۳ ستاره، ۲۷ هتل ۲ ستاره، ۹۲ هتل ۱ ستاره، ۹۲ هتل آپارتمان و ۶۲ مجتمع گردشگري)
- صنايع دستي (حوزه توليد) (اين برنامه ارتقاء سطح کمي و کيفي توليد کارگاهي و انفرادي صنايع دستي را هدفگذاري نموده است که انتظار مي رود با اجراي طرح هاي آن ۳۵ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد شود.
- صنايع دستي (بازرگاني) (اهم طرحهاي ذيل اين برنامه عبارتند از راهاندازي ۵۹ بازارچه دائمي، راهاندازي و توسعه ۱۰۵ فروشگاهاي سنتي، ايجاد و توسعه ۳۴ فروشگاه الکترونيکي و حمايت از ايجاد ۲۰ مرکز عرضه و فروش صنايع دستي در خارج از کشور)
- برنامه مشارکت در طرحهاي ميراث فرهنگي (اين برنامه ۲۰۰۰ پروژه را در سطح ۳۱ استان با مشارکت بخش خصوصي هدفگذاري نموده است که بخش اعظم آن ايجاد فعاليتهاي اقتصادي در قالب حفظ و احياي ميراث فرهنگي ملي است. با اجرايي شدن اين طرحها پيشبيني ميشود در سال ۱۳۹۷ حدود ۸۵۶۰ نفر فرصت شغلي جديد ايجاد شود).
- طرحهاي اداره کل موزهها (اين برنامه شامل تکميل ۹۰ پروژه در سطح ۳۱ استان است که احياء بناهاي تاريخي با کاربري موزه را در دستور کار دارد. پيشبيني ميشود در سال ۱۳۹۷ با تکميل اين پروژهها ۹۰۰ فرصت شغلي جديد ايجاد شود.
بررسي اجمالي برنامههاي اشتغالزايي دولت اشتغال نشان ميدهد که دولت در کنار هدف ايجاد اشتغال، اهداف ديگري از جمله رونق توليد، بهبود نظام حمل و نقل و ساماندهي بافتهاي فرسوده را نيز مدنظر داشته است. البته مشخص نيست که با توجه به بحران بيکاري دانش آموختگان دانشگاهي، از اين ميزان اشتغال چه ميزان براي جذب اين گروه از بيکاران هدف گذاري شده است.